Lục Thủy Restaurant & Lounge
Số 16 Đường Lê Thái Tổ, Quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội
Hotline : 0908.86.8338 / 0902.79.1616
Email : contact@lucthuy.com
Tết Đoan Ngọ 2025 là ngày nào? Khám phá nguồn gốc, ý nghĩa sâu sắc và các phong tục truyền thống trong ngày lễ quan trọng này của người Việt. Tìm hiểu về mâm cúng và những điều nên làm trong Tết Đoan Ngọ.
Trong dòng chảy văn hóa dân gian Việt Nam, Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết Đoan Dương, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Không chỉ đơn thuần là một ngày đánh dấu sự chuyển giao giữa tiết trời, Tết Đoan Ngọ còn mang trong mình những ý nghĩa văn hóa, tín ngưỡng sâu sắc, thể hiện qua mâm cúng đặc trưng và những phong tục độc đáo. Vậy, Tết Đoan Ngọ là gì? Mâm cúng truyền thống gồm những gì và có những điều gì thú vị xoay quanh ngày lễ này? Hãy cùng khám phá chi tiết.
Tên gọi "Đoan Ngọ" xuất phát từ Hán Việt, trong đó "Đoan" có nghĩa là "bắt đầu", "mở đầu", còn "Ngọ" chỉ giờ Ngọ (tức khoảng giữa trưa, từ 11 giờ đến 13 giờ). Như vậy, Tết Đoan Ngọ có thể hiểu là "ngày bắt đầu của giữa trưa". Tuy nhiên, trong dân gian, ngày lễ này còn được biết đến với tên gọi thân thuộc hơn là Tết giết sâu bọ.
Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Việt Nam, nó đã hòa mình vào văn hóa bản địa, mang những nét đặc trưng riêng. Với nền văn minh lúa nước, người Việt xưa rất coi trọng việc bảo vệ mùa màng. Thời điểm mùng 5 tháng 5 âm lịch thường là lúc sâu bọ phát triển mạnh, gây hại cho cây trồng. Vì vậy, các hoạt động trong ngày Tết Đoan Ngọ mang ý nghĩa cầu mong một mùa màng bội thu, xua đuổi tà khí và sâu bọ gây hại.
Ngoài ý nghĩa "giết sâu bọ", Tết Đoan Ngọ còn là dịp để người dân thể hiện sự biết ơn đối với trời đất, cầu mong sức khỏe và bình an. Đây cũng là thời điểm để gia đình sum họp, cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống và thực hiện các phong tục tập quán đặc trưng.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Việt thường mang đậm nét giản dị, gần gũi với thiên nhiên và sản vật địa phương. Tùy theo từng vùng miền, mâm cúng có thể có những sự khác biệt nhỏ.
Hoa quả là thành phần không thể thiếu trên mâm cúng Tết Đoan Ngọ. Các loại hoa quả thường được chọn là những loại đang vào mùa, tươi ngon như: vải - loại quả đặc trưng của mùa hè miền Bắc, với vị ngọt thanh mát, mận - với vị chua ngọt đặc trưng, giúp "giết sâu bọ" theo quan niệm dân gian, chôm chôm - thường xuất hiện ở miền Nam, mang vị ngọt thanh, các loại quả khác như xoài, dưa hấu... tùy theo mùa và sở thích.
Cơm rượu nếp cẩm là món ăn đặc trưng không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ, được tin rằng có khả năng "giết sâu bọ" hiệu quả. Những hạt nếp cẩm được ủ men, có vị ngọt nhẹ, cay nồng của men rượu. Bánh tro, hay còn gọi là bánh gio, là loại bánh được làm từ gạo nếp ngâm trong nước tro (từ các loại cây, rơm rạ...). Bánh có màu vàng trong, vị nhạt, thường được ăn kèm với mật mía ngọt ngào. Theo quan niệm dân gian, ăn bánh tro cũng giúp "tiêu diệt sâu bọ" trong cơ thể.
Bên cạnh mâm cúng truyền thống, Tết Đoan Ngọ còn gắn liền với nhiều phong tục độc đáo, thể hiện những quan niệm và mong ước của người Việt. Đây là phong tục nổi bật nhất trong ngày Tết Đoan Ngọ. Theo quan niệm dân gian, vào ngày này, sâu bọ trong cơ thể cũng trỗi dậy. Việc ăn cơm rượu, trái cây chua... vào buổi sáng sớm được tin rằng có thể "tiêu diệt" chúng.
Mùng 5 tháng 5 âm lịch cũng được xem là thời điểm cây cỏ có dược tính cao nhất. Vì vậy, người dân thường đi hái các loại lá thuốc về phơi khô để dùng dần. Tục tắm lá mùi (lá xông) cũng phổ biến trong ngày Tết Đoan Ngọ, đặc biệt đối với trẻ em. Người ta tin rằng việc tắm lá mùi có thể giúp xua đuổi tà khí, phòng tránh bệnh tật.
Tết Đoan Ngọ không chỉ là một ngày lễ đánh dấu sự thay đổi của thời tiết mà còn là dịp để chúng ta nhớ về những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Mâm cúng giản dị với những sản vật quen thuộc, cùng những phong tục độc đáo đã tạo nên một ngày lễ mang đậm bản sắc Việt. Dù cuộc sống hiện đại có nhiều thay đổi, những giá trị tinh thần và ý nghĩa nhân văn của Tết Đoan Ngọ vẫn luôn được trân trọng và gìn giữ. Hãy dành thời gian trong ngày lễ này để sum họp bên gia đình, tưởng nhớ tổ tiên và thực hiện những phong tục truyền thống, góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa quý báu của dân tộc ta.
