Gợi ý những món ăn đặc trưng không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ để "giết sâu bọ" theo quan niệm dân gian. Tìm hiểu về ý nghĩa và cách lựa chọn các món ăn này.
Tết Đoan Ngọ, mùng 5 tháng 5 âm lịch, không chỉ là ngày "giết sâu bọ" theo quan niệm dân gian mà còn là dịp để thưởng thức những món ăn đặc trưng, mang đậm hương vị của mùa hè và chứa đựng những ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Từ những trái vải đỏ mọng, bát cơm rượu nếp cẩm thơm lừng đến chiếc bánh tro thanh mát, ẩm thực Tết Đoan Ngọ là một hành trình khám phá vị giác đầy thú vị. Hãy cùng điểm danh những món ăn không thể thiếu trong ngày lễ truyền thống này.
Nhắc đến ẩm thực Tết Đoan Ngọ, món ăn đầu tiên phải kể đến chính là cơm rượu nếp cẩm. Những hạt nếp cẩm căng tròn, được ủ men thơm lừng, có vị ngọt dịu, cay nhẹ của men rượu, được tin rằng có khả năng "giết sâu bọ" trong cơ thể.
Cơm rượu nếp cẩm không chỉ đặc biệt về ý nghĩa mà còn hấp dẫn bởi hương vị độc đáo. Vị ngọt thanh của nếp cẩm hòa quyện với chút cay nồng ấm áp của men rượu tạo nên một món ăn vừa lạ miệng vừa dễ tiêu hóa. Người ta thường ăn cơm rượu nếp cẩm vào buổi sáng sớm ngày Tết Đoan Ngọ. Ở một số nơi, cơm rượu còn được gói trong lá chuối, tạo thêm hương thơm tự nhiên.
Bánh tro, hay còn gọi là bánh gio, là một món ăn không thể thiếu trong mâm cúng và bữa ăn ngày Tết Đoan Ngọ. Chiếc bánh có màu vàng trong đặc trưng, dẻo mềm, vị nhạt thanh mát, thường được ăn kèm với mật mía ngọt ngào.
Để làm ra những chiếc bánh tro ngon, người ta phải ngâm gạo nếp trong nước tro (từ các loại cây, rơm rạ...) trong một thời gian nhất định, sau đó gói trong lá chuối hoặc lá dong và luộc kỹ. Vị nhạt thanh của bánh tro kết hợp với vị ngọt đậm đà của mật mía không chỉ ngon miệng mà còn được cho là có tác dụng giải nhiệt, tốt cho tiêu hóa trong những ngày hè oi bức.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ không thể thiếu những loại hoa quả tươi theo mùa. Đây không chỉ là lễ vật dâng cúng tổ tiên mà còn là những món ăn thanh mát, bổ dưỡng.
Những chùm vải thiều đỏ mọng, ngọt lịm là một trong những loại quả đặc trưng nhất của Tết Đoan Ngọ ở miền Bắc. Vị ngọt thanh, hương thơm dịu nhẹ của vải luôn được nhiều người yêu thích. Hay những trái mận hậu căng tròn, có lớp phấn trắng phủ bên ngoài, với vị chua ngọt đặc trưng cũng thường xuất hiện trên mâm cúng. Theo quan niệm dân gian, ăn mận cũng giúp "giết sâu bọ". Tùy theo từng vùng miền và mùa vụ, mâm cúng còn có thể có thêm các loại quả khác như xoài, dưa hấu, chôm chôm... mang đến sự đa dạng và tươi ngon cho mâm cỗ.
Ở một số vùng miền, đặc biệt là miền Trung, thịt vịt là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ. Người ta tin rằng ăn thịt vịt vào ngày này sẽ mang lại may mắn và sức khỏe. Thịt vịt được chế biến thành nhiều món ngon như vịt luộc, vịt quay, vịt nướng... mỗi món mang một hương vị hấp dẫn riêng.
Việc ăn thịt vịt trong ngày Tết Đoan Ngọ ở miền Trung có thể xuất phát từ quan niệm cân bằng âm dương, khi tiết trời mùa hè nóng bức thì thịt vịt có tính hàn sẽ giúp cơ thể điều hòa.
Bên cạnh cơm rượu nếp cẩm, rượu nếp cái hoa vàng cũng là một thức uống truyền thống thường được dùng trong ngày Tết Đoan Ngọ. Vị cay nồng, thơm lừng của rượu nếp cái hoa vàng được cho là có tác dụng kích thích tiêu hóa và "giết sâu bọ".
Rượu nếp cái hoa vàng được làm từ gạo nếp cái hoa vàng ủ men, có màu vàng sánh đẹp mắt và hương thơm đặc trưng. Rượu nếp cái hoa vàng thường được dâng cúng tổ tiên và cũng được dùng để thưởng thức trong bữa cơm gia đình ngày Tết Đoan Ngọ.
Ẩm thực Tết Đoan Ngọ không chỉ là những món ăn ngon mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tín ngưỡng sâu sắc của người Việt. Từ quan niệm "giết sâu bọ" đến việc cầu mong sức khỏe và mùa màng bội thu, mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa riêng. Tùy theo điều kiện và phong tục của từng gia đình, mâm cúng Tết Đoan Ngọ có thể có sự khác biệt, nhưng nhìn chung đều bao gồm những món ăn và hoa quả tươi ngon nhất của mùa hè. Hãy cùng gia đình chuẩn bị những món ăn truyền thống này để cảm nhận trọn vẹn không khí và ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ, một nét đẹp văn hóa cần được gìn giữ và trân trọng.