Lục Thủy Restaurant & Lounge
Số 16 Đường Lê Thái Tổ, Quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội
Hotline : 0908.86.8338 / 0902.79.1616
Email : contact@lucthuy.com
Khám phá nét đẹp văn hóa và tín ngưỡng độc đáo của người Hà Nội qua bốn ngôi đền thiêng trấn giữ bốn phương kinh thành xưa - đền Bạch Mã, Voi Phục, Kim Liên, Quán Thánh. Tìm hiểu lịch sử, kiến trúc và ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Thăng Long Tứ Trấn, bộ tứ đền thiêng trấn giữ bốn phương kinh thành xưa, không chỉ là những di tích lịch sử mà còn là biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc của người Hà Nội. Mỗi ngôi đền - Bạch Mã (Đông), Voi Phục (Tây), Kim Liên (Nam), Quán Thánh (Bắc) - thờ phụng một vị thần có công lao to lớn trong việc bảo vệ và xây dựng Thăng Long, phản ánh tín ngưỡng đa thần, lưu giữ giá trị truyền thống và là điểm tựa tinh thần vững chắc của người dân Thủ đô qua bao thăng trầm lịch sử.
Hà Nội, mảnh đất ngàn năm văn hiến, không chỉ nổi tiếng với những di tích lịch sử, kiến trúc cổ kính mà còn lưu giữ đậm nét những giá trị văn hóa tinh thần đặc sắc. Trong đó, Thăng Long Tứ Trấn – bốn ngôi đền thiêng trấn giữ bốn phương kinh thành xưa – đóng vai trò vô cùng quan trọng, không chỉ là biểu tượng tín ngưỡng mà còn phản ánh sâu sắc đời sống văn hóa, tâm linh của người dân Thủ đô. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, Tứ Trấn vẫn sừng sững, uy nghiêm, là điểm tựa tinh thần vững chắc, là nơi hội tụ những giá trị truyền thống quý báu của Hà Nội.
Thăng Long Tứ Trấn bao gồm: đền Bạch Mã (trấn Đông), đền Voi Phục (trấn Tây), đền Kim Liên (trấn Nam) và đền Quán Thánh (trấn Bắc). Mỗi ngôi đền thờ một vị thần có công lớn trong việc bảo vệ, xây dựng và phát triển kinh thành Thăng Long xưa. Sự tồn tại của Tứ Trấn không chỉ thể hiện quan niệm về một không gian đô thị được bảo vệ toàn diện mà còn cho thấy sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và lịch sử dân tộc.
Nằm ở trung tâm phố cổ, đền Bạch Mã (số 76 phố Hàng Buồm) được xem là ngôi đền cổ nhất trong Thăng Long Tứ Trấn. Đền thờ Long Đỗ, vị thần được người dân kính trọng bởi công lao giúp vua Lý Thái Tổ xây dựng thành Thăng Long. Truyền thuyết kể rằng, khi vua Lý dời đô về Thăng Long, thành nhiều lần bị đổ. Vua bèn cầu khấn thần linh và thấy một con ngựa trắng phi ra từ đền, đi vòng quanh khu vực xây thành rồi biến mất. Theo dấu chân ngựa, vua cho xây thành và thành không còn bị sụt lở nữa. Để tỏ lòng biết ơn, vua đã cho xây dựng đền thờ và phong thần là Thành Hoàng của kinh thành.
Đền Bạch Mã không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là một công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo. Với các họa tiết chạm khắc tinh xảo, mái ngói rêu phong cổ kính, đền Bạch Mã mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống của Việt Nam. Hàng năm, vào các dịp lễ hội, đặc biệt là lễ hội đền Bạch Mã, người dân Hà Nội và du khách thập phương lại nô nức tìm về đây để dâng hương, cầu bình an, tài lộc và tưởng nhớ công ơn của vị thần hộ mệnh.
Tọa lạc tại khu vực công viên Thủ Lệ (phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình), đền Voi Phục thờ hoàng tử Linh Lang, con trai vua Lý Thái Tông. Theo truyền thuyết, khi quân Tống xâm lược, hoàng tử Linh Lang đã hóa thành voi trắng ra trận đánh giặc và lập nhiều chiến công hiển hách. Sau khi hy sinh, người dân đã lập đền thờ để tưởng nhớ công lao của ông. Tên gọi "Voi Phục" cũng bắt nguồn từ hình ảnh hai con voi đá phủ phục trước cổng đền, tượng trưng cho sự trung thành và sức mạnh của vị thần.
Kiến trúc đền Voi Phục mang vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc với những hàng cây cổ thụ tỏa bóng mát. Các pho tượng thờ trong đền được chạm khắc tỉ mỉ, thể hiện sự tôn kính và ngưỡng mộ đối với hoàng tử Linh Lang. Lễ hội đền Voi Phục thường được tổ chức vào mùa xuân, thu hút đông đảo người dân tham gia với nhiều hoạt động văn hóa truyền thống như rước kiệu, tế lễ, hát chèo…
Nằm ở phường Phương Liên, quận Đống Đa, đền Kim Liên thờ Cao Sơn Đại Vương, một vị thần có công giúp vua Hùng Duệ Vương dẹp giặc Thục. Theo sử sách, Cao Sơn Đại Vương là một vị tướng tài ba, dũng cảm, được nhân dân yêu mến và kính trọng. Sau khi mất, ông được thờ cúng ở nhiều nơi, trong đó có đền Kim Liên ở Thăng Long.
Đền Kim Liên mang một vẻ đẹp thanh tịnh, yên bình với không gian xanh mát và kiến trúc hài hòa. Cổng đền được xây dựng theo kiểu tam quan với những mái ngói cong vút. Bên trong đền, các ban thờ được bài trí trang nghiêm, thể hiện sự tôn kính đối với vị thần. Lễ hội đền Kim Liên diễn ra vào tháng Ba âm lịch hàng năm, là dịp để người dân địa phương tưởng nhớ công đức của Cao Sơn Đại Vương và cầu mong một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Đền Quán Thánh (số 1 phố Quán Thánh, quận Ba Đình) thờ Huyền Thiên Trấn Vũ, một vị thần có sức mạnh phi thường, trấn giữ phương Bắc của kinh thành. Tượng Huyền Thiên Trấn Vũ bằng đồng đen được đúc vào thời Lê Thánh Tông là một trong những pho tượng cổ và lớn nhất Việt Nam, thể hiện sự uy nghiêm và sức mạnh của vị thần.
Kiến trúc đền Quán Thánh nổi bật với vẻ đẹp cổ kính, đồ sộ. Các cột trụ lớn, mái ngói rêu phong và những họa tiết chạm khắc tinh xảo tạo nên một không gian linh thiêng và trang trọng. Lễ hội đền Quán Thánh thường được tổ chức vào tháng Ba âm lịch, thu hút đông đảo người dân và du khách đến chiêm bái, cầu an và thưởng thức những hoạt động văn hóa đặc sắc.
Thăng Long Tứ Trấn không chỉ là những di tích lịch sử, kiến trúc mà còn là những trung tâm văn hóa, tín ngưỡng quan trọng của người Hà Nội.
Tứ Trấn thể hiện tín ngưỡng đa thần của người Việt. Việc thờ cúng các vị thần có nguồn gốc và công trạng khác nhau cho thấy sự hòa hợp giữa các yếu tố lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian. Mỗi vị thần trấn giữ một phương, bảo vệ sự bình yên và thịnh vượng cho kinh thành, thể hiện ước vọng về một cuộc sống an lành, no ấm.
Các lễ hội được tổ chức hàng năm tại các đền không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những phong tục, tập quán, nghệ thuật truyền thống như rước kiệu, tế lễ, hát chèo, múa rối…
Di sản văn hóa vật thể quý giá
Tứ Trấn đóng vai trò như những biểu tượng tinh thần, gắn kết cộng đồng. Các ngôi đền là nơi người dân tìm đến để cầu nguyện, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống. Sự hiện diện của Tứ Trấn tạo nên một không gian văn hóa chung, góp phần củng cố tình làng nghĩa xóm, tinh thần đoàn kết cộng đồng.
Kiến trúc độc đáo của Tứ Trấn là những di sản văn hóa vật thể quý giá. Mỗi ngôi đền mang một phong cách kiến trúc riêng biệt, phản ánh trình độ nghệ thuật và kỹ thuật xây dựng của các thời kỳ lịch sử khác nhau. Những họa tiết chạm khắc tinh xảo, những pho tượng cổ kính là minh chứng cho sự tài hoa và óc sáng tạo của cha ông ta.
Trải qua bao biến cố của lịch sử, Thăng Long Tứ Trấn vẫn giữ vững vị thế quan trọng trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của người Hà Nội. Không chỉ là những điểm đến tâm linh, Tứ Trấn còn là những "chứng nhân lịch sử", lặng lẽ kể câu chuyện về một Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Thăng Long Tứ Trấn không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là của cả cộng đồng, để những nét đẹp văn hóa và tín ngưỡng này mãi trường tồn cùng với sự phát triển của Thủ đô.
